Οργανισμός Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων / Ανακαίνιση με παλιά υλικά

 

Η χώρα και ο πολιτισμός δεν χρειάζονται έναν νέο – παλιό φορέα, όπως νομοθετεί η κυβέρνηση

Έχουν περάσει πάνω από σαράντα χρόνια από την ίδρυση του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων και είναι αναμφίβολο ότι ο «κουμπαράς» του ΥΠΠΟΑ πρέπει να αναδιοργανωθεί σε σύγχρονη κατεύθυνση, ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στις προκλήσεις των καιρών μας.

Με την πανδημία να επικαθορίζει τη συγκυρία, η κυβέρνηση και η υπουργός Πολιτισμού αποφάσισαν ότι τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να νομοθετήσουν για το ΤΑΠ. Θα είχε πραγματικά ενδιαφέρον αν στόχευαν στα πραγματικά προβλήματα και στις βέλτιστες λύσεις για τον μετασχηματισμό του ΤΑΠ σε πραγματικό μοχλό πολυδύναμης ανάπτυξης πατώντας στην εμπειρία 2015-2019.

Αντίθετα, αναβιώνουν από την τέφρα τους ιδεολογήματα του παλιού σημιτικού εκσυγχρονισμού μαζί με το νεοφιλελεύθερο αφήγημα που κανοναρχεί την κυβερνητική πολιτιστική πολιτική και έχει οδηγήσει σε πλείστα όσα προβλήματα τόσο στη διαχείριση αρχαιολογικών χώρων και μνημείων όσο και στην ερήμωση, με πρόσχημα την πανδημία, της σύγχρονης πολιτιστικής δημιουργίας.

Μερικές κραυγαλέες περιπτώσεις

Η κυβέρνηση, πιστή στις ιδεολογικές της αγκυλώσεις, νομοθετεί τη δημιουργία ΝΠΙΔ, το οποίο θα λειτουργεί ασφαλώς σαν παραμάγαζο εντός των κόλπων του υπάρχοντος ΝΠΔΔ (!), που θα αναλάβει με τη σειρά του τη διαχείριση των ακινήτων ιδιοκτησίας του φορέα αλλά και του ΥΠΠΟΑ. Πρόκειται για διάταξη που με σαφήνεια «γκριζάρει» εις όφελος ιδιωτών τη συγκεκριμένη διαχείριση.

Ακόμα κι από τη μετονομασία του φορέα με το ασαφές «πολιτιστικοί πόροι» φαίνεται η αγχώδης και απολύτως αναιτιολόγητη προσπάθεια να συμμειχθεί ο πολιτιστικός τομέας όχι οργανικά, αλλά επικοινωνιακά και να αποξενωθεί η Αρχαιολογική Υπηρεσία, καθώς στη σύνθεση του Δ.Σ. δεν προβλέπεται η ex officio συμμετοχή στελέχους της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Είναι παράλογο και επικίνδυνο σε φορέα που θα διαχειρίζεται έσοδα από αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία, θα ασχολείται με αντίγραφα – εκμαγεία, θα προβαίνει σε επιστημονικές εκδόσεις σχετικές με τα μνημεία της χώρας να μην συμμετέχει αρχαιολόγος.

Στην ίδια επικίνδυνη, θεσμικά πλέον κατεύθυνση κινείται και η διάταξη του άρθρου 59 με την οποία τροποποιείται ο Αρχαιολογικός Νόμος και επιτρέπεται η μακρόχρονη εξαγωγή αντικειμένων συλλογών μουσείων, τα οποία μπορεί να αποτελούν και μνημεία για χρονικό διάστημα που μπορεί να φτάνει συνολικά τον έναν αιώνα. Πενήντα χρόνια στην αρχή και κατόπιν άπαξ ανανέωση για άλλα πενήντα. Εάν δεν πρόκειται για διάταξη που αφορά σε μία μόνο περίπτωση που επίσης είναι προβληματική ως τρόπος νομοθέτησης, αυτή η πρωτοφανής για τα αρχαία μας διάταξη ανοίγει επικίνδυνους δρόμους συνολικά για την διαχείριση κινητών μνημείων.

Ακόμα και στο διοικητικό πεδίο διακρίνεται η προσπάθεια της οικοδόμησης του νέου κομματικού κράτους της Ν.Δ., καθώς υπάρχει πρόβλεψη για δημιουργία τεσσάρων θέσεων συμβούλων παρά τω προέδρω του φορέα (δύο μετακλητών και δύο με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου), αλλά και η λειτουργία του φορέα τα δύο πρώτα χρόνια τουλάχιστον, με τον διορισμό από το διορισμένο από τον υπουργό Δ.Σ. προϊσταμένων σε όλη την πυραμίδα της ιεραρχίας. Καμία αξιοκρατία, καμία διαφάνεια, απλή τακτοποίηση ημετέρων και δημιουργία του σκληρού κομματικού κράτους.

Η χώρα και ο πολιτισμός δεν χρειάζονται έναν νέο – παλιό φορέα, όπως νομοθετεί η κυβέρνηση. Χρειάζεται μια πραγματικά σύγχρονη πρόταση, που θα εκμεταλλεύεται την εμπειρία του παρελθόντος, θα κοιτάζει στο μέλλον και θα διασφαλίζει ότι από την αξιοποίηση των πόρων της πολιτιστικής κληρονομιάς θα στηριχθούν δημόσιες πολιτικές με αναπτυξιακό χαρακτήρα, ανταποδοτικές στην κοινωνία, ειδικά σήμερα που η πανδημία αφήνει βαρύ το αποτύπωμά της. Αυτό είναι το πραγματικό στοίχημα που μένει να κερδηθεί.

* Ο Δέδες Λιώνης είναι αρχαιολόγος, πρόεδρος του Ενιαίου Συλλόγου Υπαλλήλων υπουργείου Πολιτισμού