Με καθυστέρηση ενός έτους και μετά από την άσκηση μέσων κοινοβουλευτικού ελέγχου δόθηκε επιτέλους στην δημοσιότητα η σύμβαση δωρεάς μεταξύ του Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης και του Ελληνικού Δημοσίου, εκπροσωπούμενου από τους υπουργούς Οικονομικών Χρήστο Σταϊκούρα και Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη, σχετικά με την εγκατάσταση νέου ανελκυστήρα στον βράχο της Ακρόπολης και τον εκσυγχρονισμό του φωτισμού των μνημείων της Ακρόπολης.
Το κείμενο της σύμβασης, τόσο της αρχικής όσο και των τροποποιήσεών της, με πιο πρόσφατη αυτή της 22ας Μαρτίου 2021 εγείρουν σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την τήρηση της κείμενης νομοθεσίας και ειδικότερα των διατάξεων του αρχαιολογικού νόμου, του ΠΔ που ρυθμίζει τα σχετικά με την μελέτη και την εκτέλεση έργων σε μνημεία, αλλά και του νόμου περί δωρεών.
Στον δημόσιο χώρο έχει αναπτυχθεί ένας έντονος προβληματισμός σχετικά με τα έργα που έχουν εκτελεστεί στην Ακρόπολη, εν μέσω πανδημίας, ειδικά αυτά που αφορούν τις εκτεταμένες διαστρώσεις επιφανειών του Βράχου. Καταδεικνύεται ότι η βιασύνη και η ανάγκη να παρουσιαστεί "έργο", ποτέ δεν είναι καλός σύμβουλος, ειδικά όταν μιλούμε για έργα που εκτελούνται σε μνημεία και μάλιστα στο εμβληματικότερο μνημείο της χώρας.
Επιπλέον, το ποσό που απαιτήθηκε για την υλοποίηση των εργασιών στην Ακρόπολη δεν ήταν, προφανώς, απαγορευτικό για να σχεδιαστούν και να υλοποιηθούν αυτές από τις υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού, χωρίς την εμπλοκή χορηγού, ο οποίος μάλιστα λειτουργεί ως ισότιμος εταίρος της πολιτείας. Είναι πια φανερό πως, με αφορμή τα έργα στην Ακρόπολη αλλά και την χορηγία - δωρεά που σχετίζεται με τις εργασίες στην Εθνική Πινακοθήκη - Μουσείο Αλέξανδρος Σούτσος, ξεδιπλώνεται ένας πολιτικός σχεδιασμός που εκχωρεί αρμοδιότητες του Δημοσίου σε πολιτιστικά ιδρύματα, τα οποία αναλαμβάνουν πρωταγωνιστικό ρόλο και χαράσσουν τα ίδια την πολιτική διαχείρισης μουσείων και αρχαιολογικών χώρων, παραγνωρίζοντας τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ και το στελεχιακό δυναμικό τους.
Η συγκεκριμένη σύμβαση, ωστόσο, πέραν των λοιπών σοβαρών προβλημάτων της, εμπεριέχει και μια εξωφρενική διάταξη. Συγκεκριμένα στο άρθρο 9 της σύμβασης προβλέπεται πως: "Το Δημόσιο συμφωνεί ότι στην αρχή και στην απόληξη της πλατφόρμας του Ανελκυστήρα Πλαγιάς και στην είσοδο των Προπυλαίων της Ακρόπολης δίπλα από την σχετική επιγραφή που αφορά την χορηγία της Ε.Ε και του Ινστιτούτου Θερβάντες, θα μπει ειδική μαρμάρινη επιγραφή διαστάσεων ίσων προς τις δύο προαναφερόμενες (άλλως τουλάχιστον 70χ40 εκ.) που θα αναφέρει: “Ο Ανελυστήρας Πλαγιάς και ο Φωτισμός της Ακροπόλεως πραγματοποιήθηκαν με αποκλειστική χορηγία του Ιδρύματος Ωνάση επί Υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη” [Ιούνιος 2020]"
Εκτιμούμε πως η συμπερίληψη μια τέτοιας διάταξης, πολλώ μάλλον η υλοποίηση μιας τέτοιας πρόβλεψης, καθιστά από μόνη της τη σύμβαση λεόντειο εις βάρος του Δημοσίου αλλά και εις βάρος των ίδιων των μνημείων. Δεν πρόκειται εν προκειμένω απλώς για θέμα τήρησης της νομιμότητας και των σχετικών διατάξεων του αρχαιολογικού νόμου. Πρόκειται για προσβλητική απαίτηση του ιδιώτη χορηγού. Και είναι, επιπλέον, τουλάχιστο θλιβερό το φαινόμενο να συμφωνεί η Πολιτεία να αναφέρεται για την εκτέλεση ενός έργου στην Ακρόπολη ότι αυτό συντελέσθηκε επί υπουργίας συγκεκριμένου υπουργού!
Δεν θυμόμαστε ποτέ στο παρελθόν να υπάρχει εντός μνημείου τιμητική πλάκα στην οποία να αναφέρεται όνομα υπουργού ή χορηγού σε σχέση με έργο που εκτελέστηκε σε μνημείο. Στην ίδια την Ακρόπολη έχουν ως τώρα τοποθετηθεί, εντός του χώρου, μόνο δυο πλάκες, η μία ως αφιέρωμα της Ισπανίας στην Ελλάδα και η άλλη σχετικά με την "Αθήνα-Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 1985". Καμία δεν φέρει ονόματα φυσικά. Ούτε ποτέ η αείμνηστη Μελίνα Μερκούρη, επί της υπουργίας της οποία τοποθετήθηκε η δεύτερη αναφερόμενη πλάκα, ζήλωσε την δόξα επώνυμου άρχοντος ο οποίος εξισώνει την Ακρόπολη και τα μνημεία πάνω στον Βράχο με την ανακατασκευή μιας πλατείας σε κάποιον δήμο και την ανάγκη να αναφέρεται σε τιμητική πλακέτα το όνομα του δημάρχου επί δημαρχίας του όποιου εκτελέστηκε το συγκεκριμένο έργο.
Είναι προφανές ότι το όνομα του χορηγού θα μπορούσε, αν το επιθυμεί ο ίδιος, να τοποθετηθεί αλλού, για παράδειγμα εντός του θαλάμου του ανελκυστήρα πλαγιάς ή σε κάποιο σημείο διακριτικά στην περίφραξη εκτός του αρχαιολογικού χώρου, όπου, άλλωστε, έχουν τοποθετηθεί οι πινακίδες της UNESCO και αυτή που αναφέρει τη χρηματοδότηση έργων με κονδύλια της Ε.Ε. Για την πρωτοφανή, όμως, συμφωνία μεταξύ χορηγού και Δημοσίου για την αναφορά του πολιτικού προϊσταμένου του Υπουργείου Πολιτισμού θεωρούμε ότι η ύβρις δεν ταιριάζει ούτε στο ΥΠΠΟΑ ούτε, πολύ περισσότερο, στα μνημεία που αποτελούν κοινή περιουσία και κτήμα όλων των πολιτών.
Ο Ενιαίος Σύλλογος Υπαλλήλων Υπουργείου Πολιτισμού Αττικής, Στερεάς και Νήσων θα εξετάσει λεπτομερώς την σύμβαση με το Ίδρυμα Ωνάση και θα τοποθετηθεί αναλυτικότερα σχετικά τους όρους που περιλαμβάνει και τις διαδικασίας που έχουν ακολουθηθεί για την υλοποίηση των έργων στην Ακρόπολη. Σημειώνουμε, πάντως, εξαρχής πως τα μνημεία της χώρας δεν είναι το τσιφλίκι κανενός πολιτικού προσώπου και κανενός ιδιωτικού πολιτιστικού ιδρύματος.
Η Ακρόπολη ξεπερνά κατά πολύ τις προσωπικές φιλοδοξίες οποιοδήποτε πολιτικού και οποιοδήποτε ιδρύματος. Επιτέλους, η υπουργός πολιτισμού και η κυβέρνηση ας φερθούν στο μνημείο με την ταπεινότητα και τον σεβασμό που του αρμόζει.
Ο Πρόεδρος Ο Γραμματέας
Λιώνης Δέδες Γκότσης Στάθης
